Ολόκληρη η ιστορία του δυτικού πολιτισμού μπορεί να διαβαστεί ως μια συστηματική προσπάθεια αποκλεισμού και απομόνωσης του σώματος. Από τον Πλάτωνα και μετά, έχει σε διάφορα χρονικά διαστήματα ιδωθεί, ως κάτι άμυαλο που πρέπει να ελεγχθεί, ως μια παρόρμηση που πρέπει να κατασταλλεί, ως εργατική δύναμη που πρέπει να αξιοποιηθεί ή ως ασυνείδητο που πρέπει να ψυχαναλυθεί.

Ο πλατωνικός διαχωρισμός σώματος και νου, ένας διαχωρισμός που γίνεται με συντριπτικό πλεονέκτημα προς τον τελευταίο, (“το σώμα είναι ο τάφος του νου”) υπάρχει ακόμα και στις πιο ριζοσπαστικές εκφράσεις της σκέψης.

Τώρα, αυτή η θέση υποστηρίζεται σε σημαντικό αριθμό φιλοσοφικών κειμένων, σχεδόν σε όλα εκτός από εκείνα που είναι ξένα στην αποστειρωμένη και ανθυγιεινή ατμόσφαιρα των πανεπιστημίων. Η ανάγνωση του Νίτσε και συγγραφέων όπως η Hannah Arendt βρήκε την κατάλληλη, σχολαστική συστηματοποίηση της (φαινομενολογική ψυχολογία, η ιδέα της διαφοράς και ένα τρόπο να μπει στο ράφι, να λησμονηθεί). Παρ’ όλα αυτά, ή μάλλον ακριβώς γι’ αυτό το λόγο, μου φαίνεται πως αυτό το πρόβλημα, του οποίου οι επιπτώσεις είναι πολλές και γοητευτικές, δεν έχει ερευνηθεί σε βάθος.

Μια βαθιά απελευθέρωση των ατόμων συνεπάγεται μια εξίσου βαθιά μετατροπή του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε το σώμα, τα συναισθήματα του και τις σχέσεις του.

Εξαιτίας μιας δοκιμασμένης χριστιανικής κληρονομιάς, έχουμε οδηγηθεί να πιστεύουμε πως η κυριαρχία ελέγχει και αλλοτριώνει ένα μέρος του ανθρώπου χωρίς ωστόσο να κάνει ζημιά στον εσωτερικό του κόσμο ( και υπάρχουν πολλά που μπορούν να ειπωθούν σχετικά με το διχασμό ενός υποτιθέμενου εσωτερικού κόσμου και των εξωτερικών σχέσεων). Βέβαια οι καπιταλιστικές σχέσεις και οι κρατικές επιβολές νοθεύουν και μολύνουν τη ζωή, αλλά νομίζουμε ότι οι τρόποι που αντιλαμβανόμαστε τους εαυτούς μας και των κόσμο μένουν απαράλλαχτοι. Έτσι, ακόμα και όταν φανταζόμαστε μια ριζοσπαστική αποκοπή από το υπάρχον, είμαστε σίγουροι πως αυτό θα γίνει από το σώμα μας όπως εμείς το αντιλαμβανόμαστε.

Αντίθετα πιστεύω πως το σώμα μας υπέφερε και συνεχίζει να υποφέρει από έναν τρομερό ακρωτηριασμό. Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο εξαιτίας των εμφανών πτυχών ελέγχου και αποξένωσης της τεχνολογίας. (Το ότι τα σώματα έχουν υποβαθμιστεί σε αποθήκες οργάνων προς χρήση, φαίνεται ξεκάθαρα από το θρίαμβο της επιστήμης των μεταμοσχεύσεων, που περιγράφεται με έναν ύπουλο ευφημισμό ως “πρωτοπόρα στο χώρο της ιατρικής”. Αλλά εμένα μου φαίνεται πως η πραγματικότητα είναι πολύ χειρότερη από εκείνη την πραγματικότητα του ξεχωριστού και δυνατού σώματος που εμφανίζουν η φαρμακευτική κερδοφορία και η δικτατορία της ιατρικής.) Το φαγητό που τρώμε, ο αέρας που αναπνέουμε και οι καθημερινές μας σχέσεις έχουν ατροφήσει τις αισθήσεις μας. Η αναισθησία της εργασίας, η καταναγκαστική κοινωνικότητα και η θλιβερή υλικότητα των ασήμαντων συζητήσεων πειθαρχούν και το σώμα και το μυαλό, αφού ο διαχωρισμός μεταξύ τους είναι αδύνατος.

Η πειθήνια τήρηση του νόμου, τα δεσμευτικά κανάλια στα οποία οι, από την τόση αιχμαλωσία μεταμορφωμένες σε φαντάσματα του εαυτού τους, επιθυμίες έχουν φυλακιστεί αποδυναμώνουν τον οργανισμό όσο και η μόλυνση ή καταναγκαστική ιατρική φροντίδα.

“Η ηθική είναι εξουθένωση”, είχε πει ο Νίτσε.

Η αυτοεπιβεβαίωση της ζωής κάποιου, η άφθονη ζωντάνια που απαιτείται να δοθεί, συνεπάγεται ένα μετασχηματισμό των αισθήσεων όχι λιγότερο σημαντικό από εκείνον των ιδεών και των σχέσεων.

Συχνά μου έχει συμβεί να θεωρήσω όμορφους κάποιους ανθρώπους, ακόμα και εξωτερικά, που μου είχαν φανεί σχεδόν ασήμαντοι λίγη ώρα πιο πριν. Όταν προβάλλεις τη ζωή σου και δοκιμάζεις τον εαυτό σου μαζί με άλλους σε μια πιθανή εξέγερση, βλέπεις στους συμπαίκτες σου όμορφες ατομικότητες και όχι πια λυπημένα πρόσωπα και σώματα που σβήνουν το φως τους από συνήθεια ή καταναγκασμό. Πιστεύω ότι γίνονται πραγματικά όμορφοι (και όχι ότι εγώ τους βλέπω έτσι) τη στιγμή που εκφράζουν τις επιθυμίες τους και ζουν τις ιδέες τους.

Η ηθική αποφασιστικότητα εκείνου που εγκαταλείπει και επιτίθεται στις δομές της εξουσίας είναι μια αντίληψη, μια στιγμή στην οποία εκείνος γεύεται την ομορφιά των συντρόφων του και την αθλιότητα της υποχρέωσης και της υποταγής. “Εξεγείρομαι, άρα υπάρχω”, είναι μια φράση του Καμί που ποτέ δε σταματά να με γοητεύει, με ένα τρόπο που μόνο ένας λόγος για να ζήσω θα μπορούσε.

Σε ένα κόσμο που παρουσιάζει την ηθική ως ένα χώρο της εξουσίας και του νόμου, νομίζω πως δεν υπάρχει άλλη ηθική διάσταση από την εξέγερση, το ρίσκο, το όνειρο. Η επιβίωση στην οποία είμαστε φυλακισμένοι, είναι άδικη επειδή κακοποιεί και ασχημαίνει.

Μόνο ένα διαφορετικό σώμα μπορεί να συνειδητοποιήσει εκείνη την αντίληψη ζωής που ανοίγεται στην επιθυμία και την αμοιβαιότητα και μόνο μια απόπειρα προς την ομορφιά και προς το άγνωστο μπορεί να ελευθερώσει τα δεσμευμένα σώματά μας.

Αυτό είναι ένα άρθρο του Ιταλού εξεγερσιακού αναρχικού Massimo Passamani που κυκλοφόρησε στις σελίδες του περιοδικού Canenero.

Πηγή στα αγγλικά: The Body and Revolt, Anarchy in Italy

Μετάφραση στα ελληνικά: Parabellum