I. Καθώς γράφω αυτές τις γραμμές, η περίοδος των εκλογών βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Οι τοίχοι είναι σοβατισμένοι με αφίσες κάθε χρώματος, στις οποίες οι άνθρωποι ισχυρίζονται πως είναι όλων των σημαιών, όλων των “αποχρώσεων” της πολιτικής άποψης. Ποιος δεν έχει το κόμμα του, το πρόγραμμά του, την επαγγελματική πίστη του; Ποιος δεν είναι είτε σοσιαλιστής, είτε ριζοσπάστης, είτε προοδευτικός, είτε φιλελεύθερος, είτε “με την αναλογία” – η νέα μόδα; Η αποκήρυξη του εαυτού είναι η μεγάλη νόσος του αιώνα. Όλοι ανήκουν σε μια ένωση, ένα σωματείο, ένα κόμμα. Όλοι μοιράζονται τις γνώμες, τις πεποιθήσεις και τον τρόπο συμπεριφοράς των άλλων. Όλοι καθοδηγούνται, οπαδοί, μαθητές, σκλάβοι μα ποτέ ο εαυτός τους.
Είναι αλήθεια ότι κάτι τέτοιο επιβαρύνει λιγότερο. Το να ανήκει κάποιος σε ένα κόμμα, το να υιοθετεί το πρόγραμμα κάποιου άλλου, το να προσαρμόζεται σε ένα συλλογικό τρόπο συμπεριφοράς σημαίνει πως αποφεύγει το να σκέφτεται, να αντανακλά και να δημιουργεί τις δικές του ιδέες. Σημαίνει το να απαλλάσσεται από το να δρα αφ’ εαυτού του. Είναι ο θρίαμβος της διάσημης θεωρίας του “λιγότερου κόπου”, για την αγάπη της οποίας τόσο ανόητα πράγματα έχουν ειπωθεί και γίνει.
Κάποιοι αυτό το αποκαλούν ζωή. Πράγματι: το μαλάκιο ζει, το ασπόνδυλο ζει, ο λογοκλόπος, ο μιμητής και ο φλύαρος όλοι ζουν. Ο αρουραίος, ο προδότης, ο συκοφάντης και ο κουτσομπόλης όλοι ζουν. Ας τους αφήσουμε λοιπόν και ας ονειρευτούμε όχι μόνο το να ζούμε αλλά και κάτι περισσότερο: ” το να νιώθουμε ζωντανοί”.
II. Το να νιώθουμε ζωντανοί δε σημαίνει μόνο το να γνωρίζουμε ότι επιτελούμε τακτικά τις λειτουργίες που συντηρούν το άτομο (και , αν θέλετε, το είδος). Ούτε το να νιώθουμε ζωντανοί σημαίνει να ζούμε τη ζωή μας μέσα σε ένα στενό πλαίσιο σύμφωνα με ένα σοφό βιβλίο γραμμένο από κάποιον συγγραφέα που δε ξέρει τίποτα για τη ζωή εκτός από τις παραισθήσεις, τις δοκιμασίες και τις εξισώσεις της. Το να νιώθεις ζωντανός σίγουρα δεν είναι το να βαδίζεις στα χαλικόστρωτα δρομάκια ενός δημόσιου κήπου, ενώ τα ιδιότροπα μονοπάτια των άγριων θάμνων σε καλούν.Το να νιώθεις ζωντανός σημαίνει να δονήσαι, να ενθουσιάζεσαι, να ανατριχιάζεις με το άρωμα των λουλουδιών, το τραγούδι των πουλιών, τον πάταγο των κυμάτων το ουρλιαχτό του ανέμου, τη σιωπή της μοναξιάς, την πυρετώδη φωνή από τα πλήθη. Το να νιώθεις ζωντανός σημαίνει να συναισθάνεσαι το λυπητερό άσμα του βοσκού όσο και την αρμονία των μεγάλων οπερών, την απαστράπτουσα επιρροή ενός ποιήματος όσο και τις απολαύσεις του έρωτα.
Το να νιώθεις ζωντανός σημαίνει να καθιστάς συναρπαστικές εκείνες τις λεπτομέρειες της ζωής που αξίζουν τον κόπο. Να κάνεις το τελευταίο ένα εφήμερο πείραμα και το πρώτο ένα πείραμα που πετυχαίνει. Και όλα αυτά χωρίς περιορισμούς, χωρίς κάποιο πρόγραμμα που να έχει επιβληθεί από πριν. Σύμφωνα με την ιδιοσυγκρασία σου, το πως αισθάνεσαι εκείνη τη στιγμή, την αντίληψη σου για τη ζωή.
III. Μπορεί κάποιος να σκεφτεί πως είναι αναρχικός και να αδρανήσει. Να καθρεφτίζει την εφημερίδα του, τον αγαπημένο του συγγραφέα, την ομάδα του. Κάποιος μπορεί να πείσει αυθεντικά και βαθιά τον εαυτό του πως είναι ένα δεύτερης ή τρίτης τάξης συμπλήρωμα ή ένας ξένος.
Όντας δεμένος στο ζυγό μιας “αναρχικής” ηθικής σημαίνει πως θα είσαι για πάντα δεμένος κάτω. Όλες οι a priori ηθικές είναι ίδιες: είτε θεοκρατική. είτε αστική, είτε κολεκτιβιστική, είτε αναρχική. Το να βρίσκεσαι “διπλωμένος” σε έναν κανόνα συμπεριφοράς που βρίσκεται σε αντίθεση με την κρίση, τη λογική και την εμπειρία σου, με αυτά που απολαμβάνεις και επιθυμείς, με πρόσχημα ότι αυτός είναι ο κανόνας που διαλέχτηκε από όλα τα άτομα της ομάδας, είναι μια πράξη ενός καλόγερου όχι ενός αναρχικού. Δεν είναι συμπεριφορά ενός αρνητή της εξουσίας το να φοβάται την απώλεια της υπόληψης του ή την αποδοκιμασία του κύκλου του. Το μόνο που μπορεί να σου ζητήσει ένας σύντροφος είναι να μην καταπατάς τη ζωή του. Δε μπορεί να πάει πιο πέρα.
VI. Ένας βασικός όρος για να “νιώθεις ζωντανός” είναι να ξέρεις να εκτιμήσεις τη ζωή. Η ηθική, οι αισθήσεις, οι κανόνες συμπεριφοράς, τα συναισθήματα, οι γνώσεις, οι ικανότητες, οι γνώμες, τα πάθη, το νόημα, το μυαλό κ.α. – τόσοι τρόποι που πας επιτρέπουν να προσεγγίσουμε τη ζωή μας. Τόσοι υπηρέτες υπό τις διαταγές του “εγώ”, ώστε αυτό να αναπτυχθεί και να εκταθεί. Κατέχοντας τις όλες, ο ενσυνείδητος ” αρνητής της εξουσίας” δεν κατέχεται από καμία. Όταν υποκύπτει είναι εξαιτίας της έλλειψης εκπαιδευμένης θέλησης. Αλλά αυτό διορθώνεται. Ο εκπαιδευμένος που βρίσκεται “πέρα από την κυριαρχία” δεν είναι δειλός. Απολαμβάνει τα πάντα, δοκιμάζει τα πάντα μέσα στα όρια της ατομικής του εκτίμησης. Γεύεται τα πάντα και τίποτα δεν του είναι απεχθές, αρκεί να διατηρεί την ηθική του ισορροπία.
Μόνο ο αναρχικός μπορεί να νιώσει τον εαυτό του ζωντανό, γιατί είναι μοναδικός μεταξύ των ανθρώπων, ο μόνος του οποίου η εκτίμηση για τη ζωή έχει την πηγή της στον εαυτό του, χωρίς την ακάθαρτη πρόσμιξη με μια εξουσία επιβεβλημένη από αλλού.
“Το να νιώθεις ζωντανός” είναι έργο του Γάλλου αναρχοατομικιστή Émile Armand και εκδόθηκε στην αναρχική έκδοση “L’Ère nouvelle 46″, στα μέσα του Απρίλη του 1910.
Πηγή στα αγγλικά: To Feel Alive, The Anarchist Library
Μετάφραση στα ελληνικά: Parabellum